➤ ಪಂಪ :• ಕನ್ನಡದ ಆದಿ ಕವಿ ಪಂಪ.
• ಪಂಪನ " ಆದಿಪುರಾಣ" ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯವಾಗಿದೆ.
• ಪಂಪನ ತಾಯಿ ಕನ್ನಡನಾಡಿನ ಅಣ್ಣೀಗೇರಿಯ ಜೋಯಿಸ ಸಿಂಘನ ಮಗಳು ಅಬ್ಬಣ್ಣಬ್ಬೆ.
• ಪಂಪನ ತಂದೆ ಭೀಮಪ್ಪಯ್ಯ ತಮ್ಮ ಜಿನವಲ್ಲಭ.
• ಪಂಪನ ಆಶ್ರಯಧಾತ ಚಾಳುಕ್ಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅರಿಕೇಸರಿ.
• ಪಂಪನ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು-
*' ಆದಿ ಪುರಾಣ' : ಇದು ಪಂಪ ಮಹಾಕವಿಯ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ. ಇದೊಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. ಇದರ ವಸ್ತು ಜೈನರ ಮೊದಲ ತೀರ್ಥಂಕರ ಆದಿನಾಥ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಭರತನನ್ನು ಕುರಿತಿ ಬರೆದ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಜೈನ ಪುರಾತನವೂ ಆಗಿದೆ. ಕಾವ್ಯಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಸಾಮರಸ್ಯತೆ ಇದರಲ್ಲಿದೆ.
* ' ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯ' : ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.
• ಪಂಪ, ಪೊನ್ನ, ರನ್ನರು "ರತ್ನಾತ್ರಯ"ರು ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.
➤ ರನ್ನ
• ರತ್ನತ್ರಯರಲ್ಲಿ ಮೂರನೇಯವರೇ ರನ್ನ.
• ಇವನ ಕಾಲ 949
• ಇವರ ತಂದೆ : ಜೀನೇಂದ್ರವಲ್ಲಭ, ತಾಯಿ : ಅಬ್ಬಲಬ್ಬೆ.
• ಈತ ಮುಧೋಳದ ಜೈನ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನು.
• ಇವನು ಮೊದಲು ಚಾವುಂಡರಾಯರಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿದ್ದನು. ನಂತರ ಚಾಳುಕ್ಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಸತ್ಯಾಶ್ರಯ ಬಳಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿದ್ದನು.
• ಈತ ತನ್ನ ಮಗನಿಗೆ ರಾಯ ಎಂದು ಚಾವುಂಡರಾಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ, ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆ ಎಂದು ಮಗಳಿಗೆ ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಹೆಸರಿಟ್ಟನು.
• ಕೃತಿಗಳು :
* ಗದಾಯುದ್ಧ ( ಸಾಹಸ ಭೀಮ ವಿಜಯ)
ಗದಾಯುದ್ದವನ್ನು ತನ್ನ ಆಶ್ರಯಧಾತ ಸತ್ಯಾಶ್ರಯ ಇರುವ ಬಂಡಗನನ್ನು ಭೀನೊಂದಿಗೆ ಅಮೀಕರಿಸಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ಸಿಂಹಾವಲೋಕನ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿದೆ. ನಾಯಕ ಭೀಮ, ದುರಂತ ನಾಯಕ ಕರ್ಣನಾಗಿದ್ದಾನೆ.
* ಅಜಿತನಾಥ ಪುರಾಣ ( ಅಜಿತ ತೀರ್ಥಂಕರ ಪುರಾಣ ತಿಲಕಂ) : ಅಜಿತನಾಥ ಪುರಾಣವನ್ನು ಮಹಾಪುರಾಣದಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ವಸ್ತು ಜೈನರ ಎರಡನೇ ತೀರ್ಥಂಕರ ಅಜಿತನಾಥ ಎರಡನೇ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಡಗನ ವಿಚಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
* ಚಕ್ರೇಶ್ವರ ಚರಿತೆ
* ಪರಶುರಾಮ ಚರಿತ
* ರನ್ನ ಕಂದ
➤ ಪೊನ್ನ :
• ರತ್ನತ್ರಯರಲ್ಲಿ ಎರಡನೇಯವನು ಪೊನ್ನ.
• ಪಂಪನ ವೆಂಗಿ ಮಂಡಲವೇ ಈತನ ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳವಾದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ.
• ಈತ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ದೊರೆ ಮೂರನೆ ಕೃಷ್ಣನಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿದ್ದನು.
• ಇವನಿಗೆ " ಉಭಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ" " ಕೆರುಳ್ಗಳ ಸವಣ" ಎಂಬ ಬಿರುದ್ದುಗಳಿದ್ದವು.
• ಕೃತಿಗಳು :
* ಶಾಂತಿಪುರಾಣ
* ಭುವನೈಕ್ಯ ರಾಮಾಭ್ಯುದಯ
* ಜಿನಾಕ್ಷರ ಮಾಲೆ
➤ ಜನ್ನ :
• ಜನ್ನನ ಕಾಲ 1225
• ಜೈನ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸೇರಿದ ಮಾರ್ಗದ ಕವಿ
• ಹೊಯ್ಸಳ ನರಸಿಂಹನಲ್ಲಿ ಕಟಕೋಪಾಧ್ಯಾಯ.
• ಸುಮನೋಬಾಣ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ದವಾಗಿದ್ದ ಶಂಕರ ಜನ್ನನ ತಂದೆ, ಗಂಗಾದೇವಿ ತಾಯಿ.
• ಎರಡನೇ ನಾಗವರ್ಮ ಈತನ ಗುರು.
• ಕೃತಿಗಳು :
*ಯಶೋಧರ ಚರಿತೆ: ಯಶೋಧರ ಚರಿತೆಯನ್ನು 1209 ರಲ್ಲಿ ಬರೆದನು. ವಾದಿರಾಜಕೃತ ಸಂಸ್ಕøತದ ಯಶೋಧರ ಚರಿತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಚನೆಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಕೃತಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಂದ ಪದ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.
* ಅನಂತನಾಥ ಪುರಾಣ : ಅನಂತನಾಥ ಪುರಾಣವನ್ನು ಸಂಸ್ಕøತದ ಉತ್ತರ ಪುರಾಣದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಚಿಸಳಾಗಿದೆ. ಇದು ಜೈನರ 14 ನೇ ತೀರ್ಥಂಕರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
* ಅನುಭವ ಮುಕುರ
* ಸ್ವರತಂತ್ರ
➤ ಶಿವಕೋಟ್ಯಾಚಾರ್ಯ :
• ಶಿವಕೋಟ್ಯಾಚಾರ್ಯರ ಕಾಲವನ್ನು ಕವಿ ಚರಿತಕಾರರು 1180 ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ.
• ಶಿವಕೋಟ್ಯಾಚಾರ್ಯರು ಬರೆದ " ವಡ್ಡಾರಾಧನೆ" ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಗದ್ಯ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.
• ವಡ್ಡಾರಾಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾಕೃತ ಗ್ರಂಥ ಭಗವತೀ ಆರಾಧನಾದಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.
• ವಡ್ಡಾರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ 19 ಕಥೆಗಳಿವೆ.
• ಇದಕ್ಕೆ ಉಪಸರ್ಗ ಕೇವಲಿಗಳ ಕಥೆ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರಿತ್ತು.
➤ ದುರ್ಗಸಿಂಹ :
• ಇವನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕಿಸುನಾಡಿನ ಸೈಯಡಿಯ ಅಗ್ರಹಾರದವನು.
• ಈಶ್ವರಾರ್ಯ ಮತ್ತು ರೇವಕಬ್ಬೆಯರ ಮಗನಾಗಿ ದುರ್ಗಸಿಂಹ ಜನಿಸಿದ.
• ದುರ್ಗಸಿಂಹ ಒಂದನೇ ಜಯಸಿಂಹ ಜಗದೇಕ ಮಲ್ಲನಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ ವಿಗ್ರಹಿಯಾಗಿದ್ದನು.
• ಸುಮಾರು 1031 ಈತನ ಗ್ರಂಥ ರಚನಾ ಕಾಲ.
• ವಸುಭಾಗಭಟ್ಟ ಮತ್ತು ಇತರರ ಪಂಚತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ದುರ್ಗಸಿಂಹ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ "ಪಂಚತಂತ್ರ" ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಇದೊಂದು ಚಂಪೂ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.
➤ ಚಾವುಂಡರಾಯ :
• ಗಂಗರ ಅರಸ ನಾಲ್ವಡಿ ರಾಚಮಲ್ಲನಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದನು.
• ಇವನು ತನ್ನ ಶೌರ್ಯಗಳಿಂದ ಸಮರ ಪರಶುರಾಮ, ವೀರಮಾರ್ತಾಂಡ, ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ ರಾಕ್ಷಸ ಎಂಬ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು.
• ಗೋಮಟೇಶ್ವರ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕೆತ್ತಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವನದಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇವನಿಗೆ " ಗೋಮ್ಮಟರಾಯ" ಎಂಬ ಬಿರುದು ಇತ್ತು.
• ಕೃತಿಗಳು :
*ಚಾವುಂಡರಾಯ ಪುರಾಣ
ಚಾವುಂಡರಾಯ ಪುರಾಣಕ್ಕೆ ಕವಿ ಪರಮೇಷ್ಟ್ರಿಯ ವಾಗಾರ್ಥ ಸಂಗ್ರಹದ ಪ್ರೇರಣೆಯಿದೆ. ಈ ಕೃತಿಗೆ ತ್ರಿಷಷ್ಠ ಲಕ್ಷಣ ಮಹಾಪುರುಷ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇದೆ.
➤ 1 ನೇ ನಾಗವರ್ಮ :
• ಈತ ಸುಮಾರು 10 ನೆ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದನು.
• ಈತನ ಊರು ವೆಂಗಿಪಳುವು ಈತ ಜೈನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ.
• ಕೃತಿಗಳು :
* ಛಂಧೋಬುದ್ದಿ :
ಛಂಧೋಬುದ್ದಿ ಇದು ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಛಂಧೋಗ್ರಂಥ. ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕರ, ಗೀತಿಕೆ, ಏಳೇ ತ್ರಿಪದಿ ಉತ್ಸಾಹ, ಷಟ್ಪದಿ
ಅಕ್ಕರಿಕೆಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಛಂಧೊಜಾತಿ ಎಂದಿದ್ದಾನೆ.
*ಕಾದಂಬರಿ : ಕಾದಂಬರಿ ಇವನ ಮತ್ತೊಂದು ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ಬಾಣ ಕವಿ ಸಂಸ್ಕøತದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿರುವ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ನಾಗವರ್ಮ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟ ನೊದಲ ಅನುವಾದಿತ ಕೃತಿ ಕಾದಂಬರಿಯಾಗಿದೆ. ಕಾದಂಬರಿ ಕಾವ್ಯದ ನಾಯಕಿಯ ಹೆಸರೂ ಕಾದಂಬರಿ ಎಂದೇ.
➤ ನಾಗಚಂದ್ರ :
• ನಾಗಚಂದ್ರ 11 ನೇ ಶತಂಆನದ ಕೊನೆ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದ್ದನು.
• ಕೃತಿಗಳು :
* ರಾಮಚಂದ್ರ ಚರಿತ ಪುರಾಣ : ರಾಮಚಂದ್ರ ಚರಿತ ಪುರಾಣ ಇದು ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಜೈನ ರಾಮಾಯಣವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಕೃತಕವಿ ವಿಮಲಸೂರಿಯ ಪಲುಮಚರಿಯ ಕೃತಿಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.
* ಮಲ್ಲಿನಾಥ ಪುರಾಣ : ಮಲ್ಲಿನಾಥ ಪುರಾಣದ ವಸ್ತು ಜೈನರ 19ನೇ ತೀರ್ಥಂಕರ ಮಲ್ಲಿನಾಥನನ್ನು ಕುರಿತಾಗಿದೆ.ಇದು ಕೂಡ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.
➤ ಶಾಂತಿನಾಥ :
• ಕ್ರಿ.ಶ 1068 ಇವನ ಕಾಲ.
• ಇವನು ಚಾಲಿಕ್ಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಭುವನೈಕ್ಯ ಮಲ್ಲಿಚಾಸಾಯಿಸ ದೇವನಾದ ಲಕ್ಷಣ ರಾಜನಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದನು.
• ಈತನ ಏಕೈಕ ಗ್ರಂಥ " ಸುಕುಮಾರ ಚರಿತೆ".
➤ ನಯಸೇನ :
• ಕ್ರಿ.ಶ 1112 ರ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳಗುಂದದಲ್ಲಿದ್ದ ಜೈನ ಕವಿ ನಯಸೇನನಾಗಿದ್ದಾನೆ.
• ಈತನ ಕೃತಿ " ಧರ್ಮಾಮೃತ". ಇದು ಜನತೆಗಾಗಿ ಬರೆದ ಮೊದಲ ಜೈನ ಪುರಾಣವಾಗಿದೆ. ಆನಪದ ಕತೆಗಾರನ ವಿಡಂಬನ ಹಾಸ್ಯ ಜನಜೀವನ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಅಗಾಧವಾಗಿದೆ.
• ಜನತೆಯ ಕವಿಗಳೆಂದು ಹೆಸರಾದ ಕನ್ನಡದ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ನಯಸೇನ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾನೆ.
➤ ಬ್ರಹ್ಮಶಿವ :
• ಇವನ ಕಾಲ 1100
• ಇವನು ಜೈನ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದನು.
• ಇವನ ಗುರು ವೀರನಂದಿ ಆಚಾರಸಾರ.
• ಕೃತಿಗಳು :
*ಸಮಯ ಪರೀಕ್ಷೆ : ತಾತ್ವಿಕ ಪದ್ಯ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. ಕಂದ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಪದ್ಯರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.
* ತ್ರೈಲೋಕ್ಯ ಚೂಡಾಮಣಿ : ಇದರಲ್ಲಿ 36 ಸ್ತೋತ್ರಗಳಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಛತೀಸರತ್ನಮಾಲಾ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರಿದೆ.
➤ 2 ನೇ ನಾಗವರ್ಮ :
• ಇವರ ಕಾಲ- 1042
• ಇವರ ಗುರು ವೀರಭಟ್ಟಾರಕ.
• 2 ನೇ ನಾಗವರ್ಮ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಕರಣ ಬರೆದ ಮೊದಲಿಗನಾಗಿದ್ದಾನೆ.
• ಕೃತಿಗಳು :
* ಕವ್ಯಾವಲೋಕನ : ಇದೊಂದು ಅಲಂಕಾರ ಗ್ರಂಥವಾಘಿದ್ದು. ಸೂತ್ರಗಳು ಕಂದ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿದೆ.
* ವರ್ಧಮಾನ ಪುರಾಣ : ಇದಕ್ಕೆ ಮಹಾವೀರಚರಿತೆ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರಿದೆ.
* ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾಷಾಭೂಷಣ : ಇದು ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.
* ಅಭಿಧಾನ ವಸ್ತುಕೋಶ : ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕøತ ಪದಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.ಸ
